Bilgisayarın tanımı ve kullanım alanlarına göre türleri

 

    Bilgisayar, verileri sistemin girdisi olarak alan, bu veriler üzerinde basit ya da karmaşık aritmetik, mantıksal  çeşitli işlemleri gerçekleştirerek,sistemin çıktısı şeklinde arzu edilen formda kullanıcının hizmetine sunan bir bilgi işleme aracıdır. (1)

    Bir bilgisayar sistemini şematik olarak şu şekilde gösterebiliriz :

Şekil 1: Kaynak:James O.Hicks. Information systems In Business an Introduction,West Pub,Co,St Paul 1986 sh:201 

    Temel olarak bir bilgisayar sistemi üç bölümden oluşmaktadır : 

A) GİRİŞ/ÇIKIŞ BİRİMLERİ : 

giriş ortamları şunlardır.

• Delikli kart (Punched cards)
• Delikli kağıt şerit (Punched Paper tape)
• Manyetik Teyp (Magnetik tape)
• Disket (diskettes - Floppy disks)
• Disk
• Çubuk kodlar (bar codes)
• Manyetik Mürekkepli karakterler (Magnetic ink character recognition-MICR
• Optik karakterler (Optical - Character recognition-OCR)
• Optik işaretler (Optical - mark recognition - OMR)
• Ses (Voice recognition)
• Mikrofilm ve Mikrofiş (Microfilm and microfische)

    Çıkış ortamları ise şunlardır.

• Terminal ekranları (Cathode Ray Tube - CRT)
• Çiziciler (Plotters)
• Kart deliciler (Cart punchers)
• Sesli cevap birimleri (Audio response units)
• Kağıt şerit deliciler (Paper tape punchers)
• Mikro film ve Mikrofiş birimleri (Mikrofilm and microfiche units) 

şeklindedir.


    B) MERKEZ İŞLEM BİRİMİ : Şekil 1'de görüldüğü gibi Merkez işlem birimi üç bölümden oluşmaktadır.

    Ana bellek (Main Internal or primary storage)
Bu birimin görevi, verilerin işlenmesi sırasında veya sonrasında bilgileri depolamaktır.

    Aritmetik - Lojik birim (Arithmetic - Logic Unit) Kontrol biriminin belirleyeceği sıraya göre aritmetik ve lojik (mantıksal) işlemleri gerçekleştirir.

    Kontrol birimi (Control unit) : Tüm işlemleri ana belleğe ve ana bellekten olan veri hareketlerini yönetir.

    C) DIŞ (YARDIMCI,YAN) BELLEK :(Secondary auxiliary Storage) : 

Ana bellek,Merkezi işlem biriminin çalışma hızına uygun bir şekilde veri erişimini sağlamak durumundadır. Oysa Dış bellek merkezi işlem biriminden ayrı olarak oluşturulur. Ana bellekte elektronik hız ile veriye erişim mümkünken, Dış bellekte ise genellikle mekanik hareket ile veriye erişilir. 

Başlıca dış bellek Ortamları şunlardır:

• Manyetik Teyp (Magnetic Tape).
• Manyetik Disk (Hard disk)
• Disket (Floppy Disk)
• Laser optik disk (laser optical Disks)

    Bilgisayarların Sınıflandırılması :
    Bilgisayarları işlem yapabilme güçlerine, fiziksel boyutlarına ve maliyetlerine göre sınıflandırılabilir.
    Fiziksel büyüklüklerine göre bilgisayarlar şu şekilde sınıflandırarılabilir.(2)
 

    A) MlKRO BİIGİSAYARLAR : Boyutları küçük, mikro işlemcilerdir, îşlem hızları nispeten düşük ve kapasitesi küçük kişisel bilgisayarlardır. Düşük fiyatları ile bugün küçük iş yerlerinde, tercih ediliyor.
 

    B) ANA BİLGİSAYARLAR : Yüksek bellek kapasitesine sahip, bir kaç yüz terminalin bağlanabildiği, saniyede milyonlarca komutu icra edebilen, ayrı bir sistem işletim odasının bulduğu, pahalı bilgisayar sistemleridir.

    C) MİNİ BİLGİSAYARLAR: îşlem hızı mikro bilgisayardan biraz daha fazla ve daha fazla bellek kapasitesine sa hip, birden fazla terminali bulunan, dağıtılmış bilgi işlem (dıstrubuted data processing) düzeninde kullanılan bilgisayarlardır.
 

    D) SUPER BİLGİSAYARLAR :Genel olarak işletmelerde kullanılmayan daha ziyade bilimsel uygulamalarda çok sayıda yerinin bir model yaklaşımı içinde (simulasyon modelleri) işleyebilen bilgisayarlardır.

    KULLANIM ALANLARINA TÜRLERİ

 Bilgisayarlar, çeşitli üretim ortamlarında kullanım düzeyine göre dört aşamada incelenebilir.(3)
    1. Alt Düzey : Kayıt Tutma
Bu düzeydeki kullanımları şu şekilde sıralayabiliriz. (4)
-Finansal uygulamalar
Çoğu kuruluşa uyan programlar vardır. Kullanımları basittir. (Ücret ve maaş bordrosu) .
- Hazır genel muhasebe paketleri
Gelir Tablosu ve bilançosu dökebilmekte, borç-alacak girişlerini yevmiye, mizan ve defteri kebir işlemleri otomatik olarak yapılmakta aylık ve yıllık bilançolar hazırlanabilmektedir.
- Müşteri cari paketleri ,Nakit planlaması, satış analizleri, satın alma emirlerinin takibi.
- Envanter kontrolü
Envanter takibi, stok kontrol, stok sipariş ve amortisman hesaplamaları işlemleri yapılabilir.
    2. Orta Düzey : Bilgisayarlaşma ve Erişme :
- Elektronik Arşivleme
Bu düzeyde bilgisayarlar aracılığıyla çok yoğun olarak bilgiyi depolama ve depolanmış bilgiyi rastgele erişim yöntemiyle kullanan sistemleri kastediyoruz. Böyle bir sistem sayesinde güncelliği azalan dosyalar yedeğe alınarak ortadan kaldırılmakta ve yük azaltılmaktadır.(5)

Elektronik arşivleme imkanı sayesinde iş mektubu, yazı, rapor, her türlü belgeye kolay ve hızlı olarak erişilebilmekte ve  düzeltmeler kolaylıkla yapılabilmektedir.
Kuruluşlarda bilgi depolamada genellikle dört kriter üzerinde duruluyor. (6)

• Arşivleme,
• kapasite,
• verim
• ve çok yüksek verim.

Bu kriterler kuruluş ölçeğine göre öncelik sırası değişebilir, örneğin, bir uzay araştırma merkezinde çok yüksek verim ve kapasite kriteri çok önemli olmasına rağmen, bir bankacılık sektöründe ortalama verim kriterine öncelik tanınabiliyor. Arşivleme kriterini ön planda tutan kuruluşlar, genelde karmaşık üretim süreçleri bulunmayan küçük ölçekli işyerleri olmaktadır.
    3. Üst Düzey ; Karar Verme:
Bu tür kullanımda sınırlı yorum gerektiren, matematiksel olarak ifade edilebilen basit kararların bilgisayarlarca verilmesidir.
 

    4. İleri Düzey : Yorumlu Karar Verme ;
Bu tür kullanımda,uzman sistemlerin parametrelerine bağlı olarak sonuçları analiz eden sorgulama türü modellerdir.
Bu tür kullanımda bilgisayarın oyun oynaması, hukuksal yargılama yapması, ya da bir ülkenin sosyal ve politik koşullarını ortaya koyarak bir kalkınma modelinin biçimlendirilmesinde karar almaşıkları hazırlanması. Örneğin Süper bilgisayarlar tarafından geliştirilen "President Elect" isimli bir programla bir politik kampanyanın geçirdiği bütün safhalar, kullanıcının isteğine göre simule (benzetim) edilebiliyor.(7)
 

KAYNAKLAR

1-Meral Toprak.Mehmet Tanyas.Gülnihal T.Kenanoglu. Muzaffer Soysal."Bankacılık sektöründe bilgisayar kullanımı" ,Ankara,1991, MPM Yayın no:452, sh:32
2-A.g.m;Meral Toprak ve diğerleri, ve ZİYA AKTAŞ. "Bilişim, Bilgisayar ve Ulusal Kalkınma" Bilgisayar Dergisi. Kasım-Aralık 1980. sh:36.
3-Necdet Bulut. Kamu kuruluşları ve bilgisayar. AMME idaresi dergisi Eylül 1977 cilt:10 Sayı:3 sh:54-57
4-Melsa Yıldızdoğan,"küçük işyerleri ve bilgi işlem",Bilgisayar,Mayıs 1989 sh 115-118 ve Bilgi işlem hizmetleri ve Biltaş, Bilgisayar, Mart-Nisan 1983 sh 81
5-Kemal Akgün. "Ofis Otomasyonu". Bilişim. Mayıs 92. sh: 64
6-"Bilgiyi saklamak". Bilgisayar. Mayıs 1989 sayı:4-9 sh:
7-"Olanaklar Makinası". Cumhuriyet Bilim ve Teknik. Sayı:153. 10 Şubat 1990. sh: 12-13.Ve" Benzeşim". Cumhuriyet Bilim ve Teknik. Sayı: 153  10 Şubat 1990 sh: 12-15.