Çağdaş İslam

 

"İSLÂMÎ GERİ KALMIŞLIK" TEMASI Muhammed Abduh'un Menar'da (1905) yayınlanan bir dizi makalesi (o sıralarda Mısır başmüftüsüydü) özel bir ilgiyi haketmektedir. Bilimler ve Uygarlık Karşısında İslâm ve Hıristiyanlık adlı eserinde, yazar, İslâm dünyasının "güçsüzlüklerinin" ana çizgilerini belirlemeye çalışır. Özellikle şu noktalar önemlidir: toplumsal ve siyasal hareketsizlik, İslâm "dinadamları"nın kusurları, cehalet ve halk arasındaki kuruntular, kadınların okuma yazma bilmemeleri, Müslüman çevrelerde "doğa bilimleri"nin ihmali, Osmanlı rejimine yüklenebilecek nedenler (dinden, siyasal iktidarın hizmetinde yararlanmak, aydınlanma düşmanlığı, kamu özgürlüklerinin sınırlandırılması vb.). Mısırlı reformcu lider Muhammed Abduh (1905) ünlü Tevhid Risalesi'nde konformizmin kısır hakimiyetini (Taklid) kınamıştı, buna dinsel konular da dahildi. Ona göre, otantik islâm, "iradesini özgürleştirmesi ve düşüncesini ve yargılarını bağımsızlaştırması için" gerekli bütün koşullan insana sağlamıştı (s. 160). "Peygamber, aklı, insan idrakinin en yüksek ve en asil tezahürü olarak kutsamıştı. Bu melekenin kullanımını bir günah ve bir suç haline bizim alimlerimiz ve onların köle ruhlu çömezleri getirdi." 

Ali Merad- Çağdaş İslam