Aydınlanmış despotizmin tarihin dışına koşan treni eksik kısım

 

...itiraz edilemeyecek olan bir şeyin başına hiçbir şey gelmez." "Yanlış bir hayat doğru yaşanamaz." Adorno. Osmanlı'nın son dönemlerinden beridir, hep bir "tarihe geç kalmışlık" telâşı ve koşuşturmasını yaşıyoruz. Ne ki, önümüzden akıp giden tarih ırmağına neresinden 'anlamlı bir giriş' yapacağımızı doğru anlayamadığımızdan, attığımız adımları kendi gerçeklerimizin doğru okunmasına ayarlı, gerçekçi ve kuşatıcı bir 'epistem' aydınlığıyla buluşturamadığımızdan, yürüyüşümüz hep bir 'topal koşma' seyrini izlemiştir. Tarihimizden getirdiğimiz bürokratik ve askerî yapılanmanın katı ritüelleriyle kodlanmış toplumsal yapımız, her dönemde girişilen yeniden yapılanma girişimlerini, özgül nesnesiyle bir türlü buluşamayan simgesel ritüellerle hantallaşmış, marjinal bir öznenin berzah durumuna aktarmıştır. Ne gelenekle sağlıklı bağlarımızı koruyarak çağı yakalayabilecek bir performans gösterebilmişiz, ne de Batı'nın birikimlerini hazmedebilecek disiplinli bir 'Aydınlanma' sürecini içselleştirebilmişiz. Evimizden oldukça uzaklaşmışız ama varmamız gereken menzile, ters bir istikametten yaklaşmanın aylaklığıyla orda burda sürtüp dolaşıyoruz.

Cahit Yeşilyurt -1997

Yeni Şafak Gazetesi